Ülkemizde Tübitak’ın düzenlediği Ulusal Ortaokul Matematik Olimpiyatı sınavına 5., 6., 7. ve 8.sınıflarda öğrenim gören ilköğretim öğrencileri katılmaktadırlar. Özellikle son yıllarda ülkemizde popülerliğinin daha da arttığı ilköğretim matematik olimpiyatları hangi amaçla yapılmakta, hangi kademede başlanması daha uygundur, nasıl bir çalışma perspektifi ile hazırlanılması gerektiğini ifade etmeye çalışacağım.
Özellikle web portalında ‘Matematik Olimpiyatları’ olarak arama yaptığımızda karşımıza ülke genelinde çeşitli kurumların gerek klüp gerekse daha da spesifik olarak ele alarak hazırlık yaparak hazırlandığını görmemiz zor olmayacaktır.
Okullarda olimpiyatlara hazırlık sürecinden önce bazı durumların oluşması gerekmektedir. “Matematik olimpiyat çalışmasının hangi kademede başlatılması gerekir?” diye bir soru yöneltilse sanırım 4.sınıfın ikinci dönemi itibari ile bazı özel tipte çalışmaların başlatılması yerinde olacağı kanaatindeyim. Özellikle üstün potansiyelli öğrenciye sahip bazı kurumlar bu tarz bir çalışmayı bünyesi için cazip görerek profesyonel bir şekilde hazırlanma sürecinin başlamasını isteyebilmektedirler.
Minik Not! Özellikle burada ifade etmek istediğim bir durum bulunmaktadır. Özellikle ‘özel tipli’ öğrencisi olmayan okullarda ‘İleri Matematik’ veya farklı bir isim altında bu tarz çalışmaları bünyesine katabilir. Böylelikle her öğrenci için bu deneme sürecini başlatmış olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken durum öğrencilerin seviye farklılıklarının ciddi fark oluşturmaması önem arz etmektedir. Bu aşamada eğitmenin daha çok matematiğin popüler kimliğini ortaya koyarak sınıfta tiyatro sahnesine dönüştürerek bir çalışma yapması verimi artıracaktır.
Özellikle matematik olimpiyatları birçok parametreye sahip olduğunu yazarken bile yeni şeyler aklımıza gelmesi gerektiğini de bilmemiz gerekmektedir.
Örneğin bazılarımız ‘Okul bu çalışmayı neden yapsın ki?’ diyebilir veya ‘Neden bizim okul bu çalışmayı yapmıyor, bütçe ayırmıyor?’ da diyebilir. Genelde okulların genel gündemlerinde toplumun daha geneline hitap eden sınavlar olduğu için(şahsi düşüncem!) daha az bir kitleyi ilgilendiren bir durum her okulda karşılığını bulmayabilir. Bu çalışmayı bünyesine almak isteyen kurumlar haftalık ders programlarını ve haftasonu yapılacak faaliyetleri ciddi bir şekilde planlayarak hazırlaması gerekmektedir.
Olimpiyat çalışmalarına istekli öğrenciler daha sonra küstürülmeden ve nefrete dönüştürülmeden bir eğitime tabi tutulması büyük sorumluluk istemektedir. Bu nedenle 4. ve 5.sınıflarda başlatılacak faaliyetler ‘Matematik Olimpiyatları’ ifadesinden ziyade ‘İleri Matematik’ tümleci ile başlanırsa daha sağlıklı olacağı kanaatindeyim. Çünkü bazen bazı ifadeler hem okul, hem aile ve hem de öğrenci için bir baskı aracına kendi eliyle dönüşmektedir. Bu nedenle öğrenciler Tübitak sınavından önce Kanguru Yarışmasına hazırlık süreci olarak ilk etapta başlatılması daha sağlıklı olabilmektedir.
Matematik Olimpiyat Çalışmasına hangi kademede başlanılması daha sağlıklıdır?
Bunun cevabını verebilmek zor olmamakla birlikte, spesifik olarak ciddi farklılıklar barındırdığından net bir şey söylemek doğru olmayacaktır. Fakat üstün potansiyelli öğrencilerin bazıları 3.sınıfın ikinci döneminde kendilerini gösterebilmektedirler. Bu noktada ailelere ciddi sorumluluk düşmektedir. Bazı öğrencilerde matematik uğraşı hastalık derecesinde belirtileri görülebilmektedir. Bazen bu ‘hastalık’ daha erken de görülebilir. Burada aile, satranç ve çeşitli akıl oyunları ve okuma faaliyetleri ile desteklemeye çalışmalıdır. Özellikle bu yaşlarda öğrencilere çeşitli matematik olimpiyatlarına hazırlık kitapları ile kendi imkanları ile bir çalışma sergilemeye çalışan aileler bazı durumlara dikkat etmelidir.
Öğrencilerin %95’i kitabın arkasında çözümü olan kitaplarda çözemediği durumlarda çözüme bakarak zorunlu olarak anlamaya kendilerini zorlamaktadırlar. Kitap çözümü bazen öğrenci seviyesinde olmayabilir, kısa olabilir, eksik olabilir veya içselleştirme noktasında arızalar çıkartabilir. Aileler de ‘benim çocuğum kaç tane olimpiyata hazırlık kitabı bitirdi’ diyerek övünebilmektedir, haklıdırlar! Fakat bu kitaplar bir çırpıda okunacak ve çözümü birkaç dakikada yapılabilecek soru modellerinden oluşmamaktadırlar. Bu soruların her birisi ayrıntılı olarak ele alınarak tabiri caizse ‘çiğnenerek’ bitirilmelidir. Bu şekilde bitirilmeyen bu tarz kitaplar öğrenci tarafından tekrar baştan çözülmesi gerekmektedir. Bazen öğrenciden farklı tip model soru üretilmesi istenebilir, istenmelidir. Bazı ilkokul olimpiyat kitaplarında sorulara minimum 20 dakika uğraşılması ve bu sürenin ucu açık bırakılması ve ardından öğrencinin uğraş verdiği soruya paralel olarak yeni tip model soru hazırlaması üst düzey düşünebilme kapasitesini arttıracağını düşünüyorum.
Benim Çocuğumun ne eksiği var!
Özellikle bazen çevreden takip edildiği kadarıyla aileler çocuğunun bu tarz bir çalışma disipliniyle eğitim almasını isteyebilir. Her çocuğun ileri düzeyde matematik eğitiminin alma hakkı bulunmaktadır. Bunun sürekliliği ailenin istediğinden ziyade çocuğun kendi istemesiyle gündeme gelmişse sürekliliği daha uzun devam edecektir. Fakat genellikle çocuğun başlangıç seviyesi iyi tahlil edilerek veli bilgilendirilmeli ve gelecek planlamasında böyle bir çalışmaya ilk adımını atma noktasında kendi kişisel düşüncelerini dürüst bir şekilde ifade etmelidir.
Burada en çok dikkat edilmesi gereken durum; ailenin ve çocuğun bu çalışmaya karşı bakış açısı, aile ve çocuğun bakış açılarındaki örtüşmedeki yakınlık ciddi önem arz etmektedir. Bu çalışmaya başlayan öğrenciler ilk başta heyecan, uğraşma hazzı, ödev yapma ciddiyeti ve inatçılığı ciddi oranda devam etmesi konusunda fikir verebilmektedir. Genellikle bu tarz bir çalışmaya istekli olan velilerle ilköğretim matematik olimpiyat süreci kısaca anlatılarak ilerde hangi durumlarda fedakarlık yapma ve hangi kazanç-kayıpların olabileceği noktasında ciddi bir şekilde bilgi verilmesi gerekmektedir.
5. Sınıflarda Hangi Kaynaklardan Başlanılması Uygun Olabilir?
Ülkemizde özellikle bu tip yarışmaya hazırlık sürecinde belli başlı bir kaynak listesi bulunmamaktadır. Fakat genelde konu fasikülü şeklinde ders notları, OKS(eski ortaokul sonu sınavı) veya TYT sınavlarına hazırlık kitaplarının da bazı kısmi bölümleri tavsiye edilebilir. Fakat ne yazık ki bunun genel geçerliğe sahip bir kitap listesi bulunmamaktadır! Örneğin kimi öğrenci Antrenmanlarla Matematik-1 kitabını 4.sınıfın 2.döneminde çalışmaya başlarken kimi öğrenciler 5.sınıfın ikinci döneminde bile zorlandıkları görülebilir. Öğrencilerin belli bir mesafe yol katedebilmesi için ‘harfli ifadeleri’ çok iyi özümsemesi gerekmektedir.
Bazı 5.sınıf ileri seviye öğrenciler ortaokul matematik müfredatını ikinci dönem sonu itibari ile bitirip TYT matematik kitaplarına başlayabilecek seviyede olabilir ve 6.sınıfın ikinci dönemi itibari ile ortaokul matematik olimpiyat sorularıyla direkt uğraşabilme durumuna kavuşabilirken bazı durumlarda bu biraz daha geç olabilmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken durum tek tip bir çalışma modeline bağlı kalınmaması gerektiğini savunanlardanım. Örneğin bu tarz bir çalışma yapılacak bir grup için ders içerisinde işlemsel becerilerin gelişmesi, şekil becerilerin geliştirilmesi, matematiksel-muhakeme becerilerinin geliştirilmesi, bazı özel tipte kullanılan yöntemlere giriş(kombinatorik) içerikleri baz alınarak bir plan yapılması gerektiğini düşünenlerdenim.
çok teşekkür ediyorum ihsan hocam… şuan iki tane devlet okullu öğrencim var biri çok üst düzey biride parlak üstü tanımlandı. okuldaki öğretmenlerimizin yönlendirmesi ile ileri düzey matematik alsınlar dedik. imkanlar kısıtlı tabi kime gidelim nasıl yapalım bilemedik… çok iyi diye önerilen öğretmenlerimizin konu ile ilgili ne fikri ne tecrübesi var. ne yapalım bilemedik